Το σύνδρομο "Mobbing" στον εργασιακό χώρο
3 Φεβρουαρίου 2014 στις 7:11 μ.μ.
Τα
τελευταία χρόνια στους εργασιακούς χώρους αναπτύχθηκε ένα νέο
φαινόμενο, το οποίο αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για την υγεία αλλά και την
ασφάλεια των εργαζομένων. Το σύνδρομο Mobbing στον χώρο εργασίας (στα ελληνικά «ψυχολογική τρομοκρατία» ή «ηθική παρενόχληση») είναι η συστηματική και διαρκής επίθεση από μια ομάδα συναδέλφων ή κάποιου προϊσταμένου σε βάρος ενός συγκεκριμένου υπαλλήλου, προκειμένου να «σπάσει το ηθικό του» και να οδηγηθεί στην παραίτηση της εργασιακής του θέσης (Δρίβας, 2000).
Στην αγγλική του απόδοση προέρχεται από το ρήμα mob, που σημαίνει επιτίθεμαι, περικυκλώνω, ενώ ο πρώτος που αποδίδει τον όρο είναι ο Hein Leyman (γερμανός ψυχολόγος) στη Σουηδία, ο οποίος μελέτησε το φαινόμενο στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Οι διαφορετικοί ορισμοί ή οι περιγραφές φέρνουν στην επιφάνεια αυτό που αποτελεί πραγματικότητα για πολλούς ανθρώπους στους εργασιακούς τους χώρους: η απασχόληση βιώνεται ως απάνθρωπη, οι εργαζόμενοι αισθάνονται ότι είναι αποκλεισμένοι από το κοινωνικό περιβάλλον στους χώρους εργασίας και αντιμετωπίζουν απαιτήσεις ασυμβίβαστες με την εργασία χωρίς να μπορούν να τις αντιμετωπίσουν.
Το mobbing ασκείται με πολλούς τρόπους: συνειδητή και επαναλαμβανόμενη ταπείνωση, προσβλητική μεταχείριση, ειρωνεία, συκοφαντία, απειλές, αναξιοπρεπής μεταχείριση από προϊσταμένους, ηθελημένη απόκρυψη πληροφοριών αναγκαίων για την εργασία τους, ανάθεση προσβλητικών ή ανούσιων εργασιών, άρνηση ανάθεσης εργασίας.
Επίσης, η άσκηση απειλών για την επαγγελματική εξέλιξη, η ανάθεση νέων καθηκόντων χωρίς προηγούμενη εκπαίδευση, ο υπερβολικός έλεγχος, ο αποκλεισμός από σεμινάρια κατάρτισης ή συνεδριάσεις, η έλλειψη επικοινωνίας, η έλλειψη αναγνώρισης, οι απειλές απόλυσης, η εσκεμμένη υποτίμηση προτάσεων, η αδικαιολόγητη μετάθεση και η υπερφόρτωση υποχρεώσεων με προθεσμίες που δεν μπορούν να τηρηθούν.
Σύμφωνα με τη Eurofound, ένας στους δέκα εργαζομένους το 2010 δήλωσε ότι βίωσε κάποια μορφή βίας στην εργασία του κατά τους τελευταίους 12 μήνες, αν και τα ποσοστά προβλέπονται υψηλότερα, μιας και οι περισσότερες περιπτώσεις mobbing δεν δημοσιοποιούνται.
Το mobbing αποτελεί αιτία για εκδήλωση ψυχικών και σωματικών νοσημάτων.
Οι επιπτώσεις του προκαλούν στον εργαζόμενο διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη, επιθετικότητα, σωματική κόπωση ή/και τάσεις αυτοκτονίας.
Οι επιπτώσεις στην επιχείρηση περιλαμβάνουν πρώτα απ' όλα μείωση του επιπέδου απόδοσης των εργαζομένων που το υφίστανται, μέχρι και κατά 80%, γεγονός που συνεπάγεται μείωση του ρυθμού και της ποιότητας της παραγωγής.
Επίσης, προκαλούν διαταραχή των σχέσεων των συναδέλφων και αύξηση των απουσιών από την εργασία λόγω ασθένειας.
Τα άτομα που διαφέρουν από την κυρίαρχη ομάδα λόγω πολιτικών πεποιθήσεων, φύλου, εθνικότητας, σεξουαλικών επιλογών, ύπαρξης αναπηρίας κ.τ.λ. είναι αυτά που δέχονται mobbing περισσότερο, όπως και τα άτομα που «απειλούν» επειδή είναι ενθουσιώδεις, ικανοί και ευσυνείδητοι εργαζόμενοι.
Οι δράστες είναι συχνά ανασφαλείς συνάδελφοι ή ανώτεροι που βρίσκονται στη θέση τους χωρίς αξιοκρατικά κριτήρια.
Οι διαστάσεις του φαινομένου δεν είναι δυνατόν να υποτιμηθούν. Πολλές σκανδιναβικές και ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία) έχουν θεσπίσει ένα εύρος ρυθμίσεων για την αντιμετώπιση της ψυχολογικής βίας στην εργασία.
1. Δρίβας Σ. (2000): «Το σύνδρομο “mobbing” στην εργασία». (ΕΛΙΝΥΑΕ)
Βίκυ Ξηρού
Ψυχολόγος, Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού
